Hoewel open relaties in opmars lijken te komen en non-monogamie langzaam uit de taboesfeer verdwijnt, is monogamie voor velen de norm. Monogamie is een vorm die we vaak klakkeloos aannemen. Maar, zijn onze definities van monogaam hetzelfde? Waar liggen jouw grenzen? Wat zijn jouw verlangens en verwachtingen van een relatie? Hebben jij en je partner dezelfde definities van trouw zijn en vreemdgaan?
Monogamie komt van de Griekse woorden ‘mono’ (‘enkel’) en ‘gamos’ (‘huwelijk’). Vroeger betekende monogamie één partner voor de rest van je leven. Koppels gingen als maagd het huwelijk in en bleven de rest van hun leven samen. Wanneer een partner stierf, bleef de overgebleven partner alleen en ging celibatair door het leven. Inmiddels zijn mensen vooral serieel monogaam. Ze hebben één partner, maar vaak niet voor de rest van hun leven.
Monogamie lijkt tegenwoordig vooral over de seksuele kant van een relatie te gaan. Het staat voor ‘seksuele exclusiviteit’. Exclusieve intimiteit lijkt voor velen de Holy Grail in een liefdesrelatie. Het creëert een veilig gevoel en bakent de relatie af: wij hebben voor elkaar gekozen.
Toch blijkt dat grenzen niet altijd duidelijk zijn. Wat valt er onder exclusieve intimiteit? Wat mag wel en wat niet? Mag je zoenen met iemand? Hoe zit het met massages, knuffelen of flirten? Wat doe je als je verliefd wordt op een ander? Of wanneer je partner gevoelens krijgt voor iemand? Sinds de komst van dating-apps, social media en andere online communicatiemiddelen is er ook nog eens een nieuwe vorm van intimiteit bijgekomen. Mag je flirterige appjes sturen? Hartjes-emojis? Dickpics? Moet je je Tinder-app verwijderen?
Open en bloot
Veel mensen hebben geen idee wat ze precies onder monogamie verstaan. Vaak weten ze niet eens of hun partner dezelfde verwachtingen heeft. We zijn niet gewend om de norm eens goed onder de loep te nemen. Wat me opvalt, is dat mensen die afwijken van de norm (en geen monogame relatie hebben) vaak wél praten over hun verwachtingen, grenzen en verlangens.
Daar kwam ik zelf achter toen ik een relatie kreeg met mijn vriend. Na een knipperlicht / lange-afstandsrelatie van anderhalf jaar kreeg mijn Amerikaanse vriend een baan in Nederland aangeboden. Onze gevoelens voor elkaar waren nog steeds sterk en we wilden er nu écht voor gaan. Toch waren we gewend geraakt aan de voordelen van onze lange-afstandsrelatie. In die periode waren we ook intiem met anderen geweest. Ik leerde dat je op verschillende manieren relaties kon hebben. Seks met anderen maakte de relatie met mijn vriend niet minder sterk of speciaal. En dus besloten we om een niet-monogamie relatie te proberen.
Inmiddels zijn we jaren verder en is onze relatie sterker dan ooit. We zijn toegewijd aan elkaar en zijn elkaars primaire partners. We hebben (liefdes)relaties met anderen en bespreken regelmatig onze verwachtingen, verlangens en grenzen met elkaar. Dat we niet monogaam zijn werkt voor ons. Het is praktisch (mijn vriend is voor zijn werk nog steeds veel in het buitenland), het past bij onze levensstijl en onze persoonlijke voorkeuren.
Nu geloof ik niet dat er één relatievorm is die voor ieder stel werkt. Iedereen is anders en heeft zijn eigen voorkeuren. Zo begrijp ik dat monogamie voor veel mensen werkt. Het is overzichtelijk, voelt veilig en vergt vaak minder energie en verantwoordelijkheid dan relaties met meerdere mensen. Toch merk ik dat mijn niet monogame relatie mij veel leert. Ik ken mijn eigen grenzen beter, durf mijn behoeften uit te spreken en heb geleerd om goed te communiceren met mijn vriend. Geen enkel onderwerp is taboe. Ook leer ik mijn jaloezie te omarmen. In vorige relaties was ik vrij jaloers en onzeker. Als je me toen had gezegd dat uitgerekend ík zou kiezen voor een open relatie, had ik dat nooit geloofd. Toch is mijn jaloezie veel minder geworden. Door uit te spreken waar ik precies bang voor ben en waarom, heb ik het groene monster kunnen temmen.
Jaloezie is angst. Angst om de ander kwijt te raken of angst dat je er niet toe doet. We leren dat jaloezie iets is dat door een ander veroorzaakt wordt en ook door de ander opgelost mag worden. Maar door zélf te onderzoeken waar de jaloezie vandaan komt en het als een gezonde emotie te zien, wordt de lading minder groot.
Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen emoties en ze op een kalme manier bespreken, is een belangrijke les die ik geleerd heb. Net als het bespreken van mijn angsten, verlangens en grenzen. Regelmatig checken hoe een partner zich voelt vergroot het gevoel van veiligheid en vertrouwen in de relatie. Onderwerpen als 'vreemdgaan' en 'verliefdheden' bespreekbaar maken, is iets wat ik ieder koppel zou aanraden. Vroeger zag ik dit als verboden onderwerpen. Nu realiseer ik me dat het niet ondenkbaar is om tijdens je relatie gevoelens voor een ander te krijgen (of je nu polyamoreus of monogaam bent). Dit betekent niet dat je er altijd aan toe hoeft te geven. Een verliefdheid kan gewoon een onschuldige bevlieging zijn en vanzelf weer over gaan. Dat je dit als een geheim bij je moet dragen, voelt naar. Het bespreekbaar kunnen maken, geeft lucht. Ik vind het een prettig idee dat ik het in mijn relatie over dit soort gevoelens kan hebben.
Maak je eigen regels
Nu zullen er mensen zijn die non-monogamie als geoorloofd vreemdgaan zien. Dit is niet het geval. Vreemdgaan gaat over het verbreken van het vertrouwen en het bedriegen van een partner. Wanneer er duidelijke afspraken zijn gemaakt en alle betrokkenen instemmen, is er geen sprake van vreemdgaan. Ik heb ook geen open relatie omdat ik dan “lekker kan vreemdgaan” of omdat ik iets mis in mijn relatie. Seksuele exclusiviteit is maar een klein deel van een relatie en zeker niet het belangrijkste. In een goede relatie is er respect, toewijding, liefde en eerlijkheid. Aspecten die niets te maken hebben met de vorm van een relatie.
Er zijn steeds meer koppels die soepeler worden in hun definitie van monogamie. “Monogamish” is de term voor monogame koppels die flexibel zijn met hun regels rondom seksuele exclusiviteit. Seks-columnist Dan Savage bedacht de term. Het gaat om koppels die zichzelf als voornamelijk monogaam zien, maar enkele uitzonderingen maken. Zoals het hebben van seks wanneer je op reis bent of samen een trio hebben. Zo ken ik stellen die het oké vinden als hun partner met iemand van hetzelfde geslacht zoent. De grenzen van monogamie worden voorzichtig opgerekt. Dan Savage noemt "monogamisch zijn" de relatievorm voor realisten. Is het mogelijk alles van één iemand te verwachten voor de rest van je leven?
Nadenken waar je je als stel prettig bij voelt kan enorm veel vrijheid geven. Vaak zijn we gewend aan een norm en denken dat we ons aan “de regels” moeten houden. Maar je mag zelf bepalen hoe jouw relatie eruit ziet. Mijn relatie is een stuk sterker geworden sinds we op zoek zijn gegaan naar de vorm die bij ons past. Ik merk dat ik veel waarde aan de norm van monogamie had gehecht, zonder te onderzoeken of ik er écht gelukkig van werd. Ik geloof dat iedereen op persoonlijk onderzoek uit mag gaan: waar word jij gelukkig van? Wat verwacht jij van een relatie? Wat mis je? Waar ben jij bang voor? Welke aspecten wil je nooit voor lief nemen?