Wat kun je leren van een open relatie?

Hoewel open relaties in opmars lijken te komen en non-monogamie langzaam uit de taboesfeer komt, is monogamie voor velen de norm. Monogamie is een vorm die wij vaak klakkeloos aannemen. Maar zijn onze definities van monogaam hetzelfde? Waar liggen jouw grenzen? Wat zijn jouw verlangens en verwachtingen van een relatie? En, hebben jij en je partner dezelfde definities van trouw zijn en vreemdgaan?

Monogamie komt van de Griekse woorden ‘mono’ (‘enkel’) en ‘gamos’ (‘huwelijk’). Vroeger betekende monogamie één partner voor de rest van je leven. Koppels gingen als maagd het huwelijk in en bleven de rest van hun leven samen. Wanneer een partner stierf, bleef de overgebleven partner alleen en ging celibatair door het leven. Inmiddels zijn mensen vooral serieel monogaam. Ze hebben één partner, maar vaak niet voor de rest van hun leven.

Monogamie lijkt tegenwoordig vooral over de seksuele kant van een relatie te gaan. Het staat voor ‘seksuele exclusiviteit’. Exclusieve intimiteit lijkt voor velen de absolute Holy Grail in een liefdesrelatie. Het creëert een veilig gevoel en bakent de relatie af: wij hebben voor elkaar gekozen.

Toch blijkt dat de grenzen niet altijd duidelijk zijn. Wat valt er onder exclusieve intimiteit? Wat mag wel en wat niet? Mag je zoenen met iemand? En hoe zit het met massages, knuffelen of flirten? Wat doe je als je verliefd wordt op een ander? Of wanneer je partner gevoelens krijgt voor iemand? Sinds de komst van dating-apps, social media en andere online communicatiemiddelen is er ook nog eens een nieuwe vorm van intimiteit bijgekomen. Mag je flirterige appjes sturen? Hartjes-emojis? Dickpics? Moet je je Tinder-app verwijderen?

Open en bloot

Veel mensen hebben geen idee wat ze precies onder monogamie verstaan. En al helemaal niet of hun partner dezelfde verwachtingen heeft. We zijn niet gewend om de norm eens goed onder de loep te nemen. Wat mij opvalt is dat mensen die afwijken van de norm (en geen monogame relatie hebben) vaak wél praten over hun verwachtingen, grenzen en verlangens.

Daar kwam ik zelf achter toen ik een relatie kreeg met mijn vriend. Na een knipperlicht / lange-afstandsrelatie van anderhalf jaar kreeg mijn Amerikaanse vriend een baan in Nederland aangeboden. Onze gevoelens waren nog steeds sterk en wij wilden er nu écht voor gaan. Toch waren we gewend geraakt aan de voordelen van onze lange-afstandsrelatie. In die periode waren we ook intiem met anderen geweest. Ik leerde dat je op verschillende manieren relaties kon hebben. Seks met anderen, maakte de relatie met mijn vriend niet minder sterk of speciaal. En dus besloten we om een niet-monogamie relatie te proberen.

Inmiddels zijn we jaren verder en is onze relatie sterker dan ooit. We zijn toegewijd aan elkaar en zijn elkaars primaire partners. We staan open tegenover seks met anderen en bespreken regelmatig onze verwachtingen, verlangens en grenzen. Dat wij niet monogaam zijn, werkt voor ons. Het is praktisch (mijn vriend is voor zijn werk nog steeds veel in het buitenland), het past bij onze levensstijl (we beoefenen tantra) en onze persoonlijke voorkeuren.

Nu geloof ik niet dat er één relatievorm is die voor ieder stel werkt. Iedereen is anders en heeft zijn eigen voorkeuren. Zo begrijp ik dat monogamie voor veel mensen werkt. Het is overzichtelijk, voelt veilig en vergt vaak minder energie en verantwoordelijkheid dan relaties met meerdere mensen.

Toch merk ik dat mijn open relatie mij veel leert. Ik ken mijn eigen grenzen beter, durf mijn behoeften uit te spreken en ik heb geleerd om goed te communiceren met mijn vriend. Geen enkel onderwerp is taboe. Ook leer ik mijn jaloezie te omarmen. Ik was in mijn vorige relaties altijd vrij jaloers en onzeker. Als je me toen had gezegd dat uitgerekend ík zou kiezen voor een open relatie, had ik dat nooit geloofd. Toch is mijn jaloezie veel minder geworden. Door uit te spreken waar ik precies bang voor ben en waarom, heb ik het groene monster kunnen temmen.

Jaloezie is angst. Angst om de ander kwijt te raken, of angst dat je er niet toe doet. We leren dat jaloezie iets is dat door een ander veroorzaakt wordt, en ook door de ander opgelost mag worden. Maar door zélf te onderzoeken waar de jaloezie vandaan komt, en het als een gezonde emotie te zien, wordt de lading minder groot.

Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen emoties en ze op een kalme manier bespreken, is een belangrijke les die ik geleerd heb. Net als het bespreken van mijn angsten, verlangens en grenzen. Regelmatig checken hoe een partner zich voelt, vergroot het gevoel van veiligheid en vertrouwen in de relatie. Aspecten als vreemdgaan en verliefdheden bespreekbaar maken, haalt de druk van de ketel.

Vroeger zag ik dit als verboden onderwerpen. Het was zelfs al fout er aan te denken. Nu realiseer ik dat het niet ondenkbaar is om tijdens je relatie gevoelens voor een ander te krijgen -- of je nu polyamoreus of monogaam bent. Dit betekent niet dat je er aan hoeft toe te geven. Een verliefdheid is soms gewoon een onschuldige bevlieging en gaat dan vanzelf weer over. De aandacht, spanning en bevestiging van een verliefdheid zijn voor velen juist de grootste aantrekkingskracht. Een verliefdheid bespreekbaar maken, kan er voor zorgen dat die niet in een geheime affaire verandert. Iets dat verboden is geeft vaak extra spanning. Ik vind het een prettig idee dat ik in mijn relatie geoorloofd mag flirten en het er daarna met mijn partner over kan hebben.

Maak je eigen regels

Nu zullen er mensen zijn die non-monogamie als geoorloofd vreemdgaan zien. Toch is dit niet het geval. Vreemdgaan gaat over het verbreken van het vertrouwen en het bedriegen van een partner. Wanneer er duidelijke afspraken zijn gemaakt en alle betrokkenen instemmen, is er geen sprake van vreemdgaan. Ik heb ook geen open relatie omdat ik dan “lekker kan vreemdgaan” of omdat ik iets mis in mijn relatie. Seksuele exclusiviteit is maar een klein gedeelte van een relatie; en zeker niet de belangrijkste. Een relatie gaat om gelijkwaardigheid, respect, toewijding, liefde en eerlijkheid. Aspecten die niets te maken hebben met de vorm van een relatie.

Er zijn steeds meer koppels die soepeler worden in hun definitie van monogamie. “Monogamish” is de term voor monogame koppels die flexibel zijn met hun regels rondom seksuele exclusiviteit. Seks columnist Dan Savage bedacht de term. Het gaat om koppels die zichzelf als voornamelijk monogaam zien, maar enkele uitzonderingen maken. Zoals het hebben van seks wanneer je op reis bent of samen een trio doen. Zo ken ik stellen die het oké vinden als hun partner met iemand van hetzelfde geslacht zoent. Zo worden de grenzen van monogamie voorzichtig opgerekt. Dan Savage noemt 'monogamisch zijn' de relatievorm voor realisten. Is het mogelijk alles van één iemand te verwachten voor de rest van je leven?

Nadenken waar je je als stel prettig bij voelt kan enorm veel vrijheid geven. Vaak zijn we gewend aan een norm, en denken dat we ons aan “de regels” moeten houden. Maar je mag zelf bepalen hoe jouw relatie eruit ziet. Mijn relatie is een stuk sterker geworden sinds we op zoek zijn gegaan naar de vorm die bij ons past. Ik merk dat ik veel waarde aan de norm van monogamie had gehecht, zonder te onderzoeken of ik er écht gelukkig van werd. Ik geloof dat iedereen op persoonlijk onderzoek uit mag gaan: waar word jij gelukkig van? Wat verwacht jij van een relatie? Wat mis je? Waar ben jij bang voor? Welke aspecten wil je nooit voor lief nemen?