Afgelopen februari overleed mijn oom, een broer van mijn moeder, heel plotseling door de gevolgen van een ongeval. Ik was toevallig bij mijn ouders toen mijn moeder door haar oudste broer gebeld werd en de dag een totaal andere wending kreeg. Eerst was er het telefoontje over het ongeluk, daarna werd duidelijk wat de gevolgen waren en vervolgens ging mijn moeder (samen met haar andere broers en zussen) naar het ziekenhuis om te waken en afscheid te nemen.
Vijf dagen na zijn overlijden was er een grote dienst op de manege waar hij twintig jaar vrijwilliger was geweest. Tijdens de dienst kwamen er honderden mensen, we zaten met zijn allen in de grote rijbak. Het afscheid was prachtig. Er werd stilgestaan bij het leven mijn oom (de mooie en de moeilijke momenten) en er werd gezongen, gelachen en gehuild. Het verdriet werd gedragen door familie en vrienden.
Afscheid nemen Deze week las ik het boek ‘Je kunt het maar één keer doen’ van Barbara van Beukering. Het boek gaat over sterven en afscheid nemen. 20% van de mensen sterft onverwacht, door bijvoorbeeld een hartaanval of een ongeluk – zoals mijn oom. In dat geval kun je als stervende geen afscheid nemen. Bij 80% komt de dood ‘aangekondigd,’ zij worden ziek en hebben een sterfbed. Het boek van Barbara van Beukering gaat vooral over die laatste groep, de groep die afscheid kan nemen en zich bewust is van de naderende dood.
In haar boek komen deskundigen aan het woord: artsen, rouwdeskundigen en stervensbegeleiders. Ook staan er verhalen van nabestaanden in (zoals de weduwnaar van Renate Dorrestein en de broer van Sandra Reemer). Daarnaast deelt Barbara ook haar eigen ervaringen. Zo vertelt ze over het overlijden van haar ouders. Zij overleden allebei aan darmkanker, maar stierven heel verschillend. De vader van Barbara kon niet bevatten dat hij ziek was en kon er niet over praten. Zes weken na zijn diagnose stierf hij, nog volkomen in paniek. Haar moeder (die achttien jaar later ziek werd) besloot zich niet te laten behandelen en de tijd die ze had met haar familie en vrienden door te brengen. Zij nam uitgebreid afscheid, praatte over haar aanstaande dood en het leven dat ze had geleid.
Na de dood van haar moeder besefte Barbara dat de manier waarop haar ouders waren overleden een grote invloed had op haar manier van rouwen. In beide gevallen was er natuurlijk verdriet, maar bij haar vader voelde ze vooral pijn, terwijl ze na de dood van haar moeder ook veel dankbaarheid en voldoening voelde. ‘Mijn moeder heeft haar dood voor mij licht gemaakt,’ schrijft ze.
Dankbaarheid Natuurlijk blijft de dood heftig en eng. Het is een verdrietig idee dat je jezelf los moet laten en je geliefden achter moet laten. En het is waarschijnlijker nog veel moeilijker als je jong bent, (kleine) kinderen hebt en nog van alles zou willen doen. Je kunt van te voren ook niet inschatten hoe je zult reageren op je aanstaande dood. Soms is er veel onzekerheid over de tijd die je nog rest en de kwaliteit van je leven.
Na het lezen van de verhalen zag ik wel dat de mensen die enige berusting en dankbaarheid konden vinden, vrediger stierven. Hun nabestaanden spraken ook met minder pijn over de periode van ziekte en het afscheid. 'Als je in staat bent om dankbaar achterom te kijken, kun je eerder in je laatste fase berusten,' zegt een oncoloog in het boek. Het is belangrijk om te kijken naar wat je wél hebt gedaan. Dankbaar zijn voor wat je hebt meegemaakt en troost putten uit het idee dat je verder leeft in de harten en gedachten van de nabestaanden.
Ik geloof dat dat vooral zo mooi was aan het afscheid van mijn oom. Het was overduidelijk dat er van hem gehouden werd en dat hij niet vergeten zou worden.
Komentáře