Verlies

Afgelopen jaar las ik de boeken ‘Een zee van glas’ van Geerteke van Lierop en ‘The year of magical thinking’ van Joan Didion. Twee boeken over rouw en verlies. Ik vond het troostend om over deze aspecten van het leven te lezen. Aspecten die in ons dagelijks bestaan nogal eens over het hoofd worden gezien. Ik pleit voor meer ruimte voor verlies.

De zomer van 2017 bracht ik grotendeels in een ziekenhuis in Frankfurt door. Mijn vriend was daar met spoed geopereerd en ik zorgde voor hem (en niet zo goed voor mezelf). Ik zat dagen naast zijn bed en at ’s avonds gehaast fastfood op het station naast het hotel (vaak bestelde ik ook een salade, maar die at ik nooit op). Het is de enige periode van de afgelopen jaar dat ik geen dagboek bijhield. Als het leven zwaar wordt, kan ik de woorden niet meer vinden. Toch heb ik alles onthouden.

Rauwe rouw

Afgelopen jaar las ik de boeken van Geerteke van Lierop en Joan Didion. Het was toeval, ik had ze niet op thema uitgezocht. Geerteke schrijft over het plotseling overlijden van haar vriend. Joan Didion over het verlies van haar man en van haar dochter. Heftig, maar ik merkte dat de boeken ook troost brachten. Hoewel ik niet door een rouwproces ging, maakte het lezen van de boeken ruimte voor verdriet, angst en pijn.

Toen ik het afgelopen jaar niet zo goed nieuws hoorde, voelde ik de eerste weken niets. Pas toen iemand door vroeg, voelde ik emoties die ik onbewust niet toe had durven staan. Ik vraag me af waarom ik steeds had gezegd dat alles goed ging. Waarschijnlijk omdat ik dacht dat dat de beste manier was om met de situatie om te gaan. Dat positief blijven van je verwacht wordt: doorgaan en niet stilstaan. Ook vond ik het gênant om te huilen in het openbaar. 'Het is raar dat het niet normaler is om af en toe te huilen,' zei een vriendin daarover. 'Waarom vinden we het zo ongemakkelijk?'

Omdat we niet echt ruimte maken voor "ongemakkelijke" emoties, zien we ze ook niet vaak bij anderen. Terwijl iedereen shit doormaakt en te maken krijgt met verlies. Wat me opvalt, is dat verdriet zelfs als ongemakkelijk wordt ervaren. Zo vertelt Geerteke in haar boek dat mensen niet met haar durfden te praten na het overlijden van haar vriend. Ik was zelf ooit ziek en merkte dat mensen contact vermeden uit angst het verkeerde te vragen. Verlies (van geliefden, van gezondheid) is omgeven door ongemak.

Terrible, thanks for asking

In de podcast 'Terrible, thanks for asking' delen mensen heftige verhalen. "Honest answers to the question “How are you?” - The show [...] plows into subjects most people are too uncomfortable to touch." In een van de afleveringen is een vader te gast die over het overlijden van zijn jonge dochter vertelt; misschien wel het grootste verlies denkbaar. Zijn verhaal is verdrietig en heftig, maar laat ook een mooi en realistisch beeld van rouw zien. Rouw betekent (meestal) niet dat je alleen maar ongelukkig bent. Verlies is voelbaar en pijnlijk, maar het bestaat ook naast andere emoties.

Ik leer zelf ook dat alle aspecten van het leven tegelijkertijd en naast elkaar kunnen bestaan. Dat we niet alleen maar ruimte mogen maken voor blijdschap en geluk, maar ook voor verdriet, angst en woede. Pas als je alles in jezelf toestaat, voel je je compleet. Ik zou willen dat we vaker praten over verlies. Dat we ook iets anders dan 'goed' durven zeggen als mensen vragen hoe het gaat.